Afstand tot arbeidsmarkt

Hoe wil de gemeente omgaan met Amsterdammers met een afstand tot de arbeidsmarkt?

Niet alle Amsterdammers komen zonder steun aan het werk. Met (deeltijd of sociaal) betaald werk kunnen zij (deels) onafhankelijk worden van een uitkering en andere inkomenssteun. De gemeente kan de kans op werk voor deze Amsterdammers op meerdere manieren vergroten. In deze uitwerking zijn mogelijke accenten in het beleid uitgewerkt met daarbij de afwegingen. De uitgewerkte mogelijkheden zijn: meer (toeleiding naar) passend werk creëren, mensen beter toe rusten, samenwerken met andere partijen en voorkomen dat mensen überhaupt afhankelijk worden van ondersteuning door de gemeente. De wijze, intensiteit en combinatie van uitvoering van deze maatregelen heeft invloed op de baankansen van Amsterdammers. Bij goede resultaten heeft dit positieve invloed op de gemeentelijke middelen. Dit in verband met de financieringssystematiek van de gebundelde gemeentelijke Rijksuitkering (BUIG).

Situatie & realisatie huidig beleid

Het bijstandsbestand is sinds 2018 met circa 2.500 gedaald naar circa 37.500 eind 2021. Het bijstandsbestand in Amsterdam heeft zich eind 2021 positief ontwikkeld ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Amsterdam heeft in de afgelopen periode 20 miljoen euro geïnvesteerd in het programma “Meer Kans op Werk” met als doel het intensiveren van de uitstroom richting werk, met name ook van Amsterdammers met wie lange tijd weinig contact was geweest en die wel perspectief op uitstroom bleken te hebben. Hierbij is de dienstverlening vernieuwd, verbeterd en geïntensiveerd, vanaf de aanvraag van een uitkering tot en met de uitstroom uit de uitkering. Daarnaast is ingezet op samenwerking met werkgevers en maatschappelijke partners (banenplannen). De afgelopen jaren is ook ingezet op extra begeleiding naar sociaal werk van mensen met een arbeidsbeperking (Beschut Werk, werken met loonwaardesubsidie en/of jobcoaching, voormalige WSW). Op dit moment zijn 4.180 mensen op die manier aan het werk. Daarnaast zijn ca. 500 Amsterdammers actief in werk met een gemeentelijke subsidie, met name via de Werkbrigade (ca. 380), de voormalige Wiw- en ID-regeling (ca. 100) en de zogenoemde Sarentiniregeling (ca. 20). Nieuwe vormen van tijdelijk gesubsidieerd werk in Amsterdam zijn de Buurtbanen en banen in het Jongerenwerk.

Beleid op dit vraagstuk hangt samen met beleid op:

Beleidsruimte & afhankelijkheden andere overheden

De gemeente voert de Participatiewet uit. De gemeentelijke beleidsruimte is beperkt . Door onderzoekers en gemeenten zijn voorstellen gedaan voor het herzien van de participatiewet, de sociale zekerheid en het arbeidsmarktbeleid .

Re-integratie activiteiten voor uitkeringsgerechtigden (en financiering) zoals neergelegd in de Participatiewet.

Randvoorwaarden voor participatie en bijverdienen zoals vastgelegd in de Participatiewet.

Subsidies (voorwaarden en omvang) voor werkgevers die door het Rijk worden vastgesteld en verplichtingen als gevolg van de banenafspraak.

Ondersteuning (waaronder begeleiding richting werk) die gemeenten dienen te bieden zoals vastgelegd in de Wet inburgering 2021.

Mate van invloed van gemeente

De gemeente heeft mogelijkheden om de uitkomsten te beinvloeden, maar externe factoren en partijen hebben grotere invloed.

Externe factoren die invloed begrenzen

Economische ontwikkelingen met impact op de arbeidsmarkt.

Bereidheid van werkgevers en andere stakeholders om deze groep te ondersteunen.

Schaarstes die keuzes beïnvloeden

Keuzes op dit vraagstuk moeten in samenhang met keuzes op andere vraagstukken passen binnen de beperkingen van de beschikbare:

N.v.t.

Belanghebbenden en belangen

Amsterdammers die er niet in slagen zelfstandig betaald werk te vindenwillen werk vinden waarmee zij (economisch) zelfstandig worden en meedoen aan de samenleving.

(Sociale) werkgevers in de regiowillen goede werknemers vinden en eventueel ondersteund worden indien zij een werknemer met een afstand tot de arbeidsmarkt in dienst nemen.

Maatschappelijke en private partners (en ketenpartners)willen bijdragen om Amsterdammers naar betaald werk en/of participatie te begeleiden.

De gemeente Amsterdamheeft er belang bij dat de ontwikkeling van het gemeentelijk bijstandsbestand in de pas loopt met de landelijke ontwikkeling, zodat er geen financieel tekort ontstaat op de financiering van de bijstand.

Doelen

Intensiveren van de uitstroom van bijstandsgerechtigden naar betaald werk

Stimuleren van sociaal en gesubsidieerd werk

Stimuleren van parttime werk

Maatregelen

Focus re-integratie op Amsterdammers die binnen 1 jaar weer aan het werk kunnen (beperkte afstand tot de arbeidsmarkt).

Actieve (van werk) naar werk begeleiding. Dit door middel van ondersteuning door het regionaal werkcentrum en banenplannen.

Integrale dienstverlening op maat. Door middel van gewijzigde organisatie van de dienstverlening Werk, Participatie en Inkomen (WPI 2.0), voorkomen van instroom in de uitkering (RWC, RMT, Max WW), ontwikkelen banenplannen, Werkbrigade, Buurtbanen, Loonkostensubsidie, Cohortaanpak, Bijverdienpremie.

Links naar relevante documenten

Beschikbare en benodigde financiele middelen voor de Participatiewet (Berenschot, 2021) (pdf)

Dit rapport geeft een overzicht van opdracht waar gemeenten voor staan om bijstandsgerechtigden naar werk te begeleiden en de beschikbare en benodigde middelen daarvoor op basis van de Participatiewet.

Eindevaluatie van van de Participatiewet (SCP, 2019) (pdf)

De evaluatie van de Participatiewet geeft inzicht in de effecten de re-integratie instrumenten/activiteiten voor de verschillende doelgroepen die zijn opgenomen in de Participatiewet.

Uitkomsten onderzoeken Participatiewet (2020)

Kabinetsreactie van het kabinet op de eindevaluatie van de Participatiewet. Deze brief geeft een overzicht van de laatste landelijke ontwikkeling op het gebied van de Participatiewet (i.e. voor het tot stand komen van het nieuwe coalitieakkoord: ‘Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst’).

Voortgangsrapportage Werk, Participatie en Inkomen (tot en met augustus 2021) (pdf)

Meest recente voortgangsrapportage van Werk, Participatie en Inkomen (WPI) van de gemeente Amsterdam. Hierin worden de belangrijkste resultaten van de programmaonderdelen WPI getoond (t/m augustus 2021).

Vergelijk keuzes

Klik op de keuzes om deze naast elkaar te vergelijken

Keuze A

Focus op toeleiding naar passend werk voor bijstandsgerechtigden

Doelen

Alle Amsterdammers participeren en werken (indien nodig gesubsidieerd) mee.

Alle Amsterdammers, inclusief mensen met een arbeidsbeperking, aan het werk helpen.

Aanpak

Stimuleren / mogelijk maken van (gesubsidieerd) werk en de stap daarnaartoe.

Bekijk belangrijkste maatregelen

Verberg belangrijkste maatregelen

Intensieve, multidisciplinaire ondersteuning

Intensieve, multidisciplinaire ondersteuning van bijstandsgerechtigden vanaf de uitkeringsaanvraag tot de uitstroom naar werk. Hiervoor wordt een breed palet aan instrumenten en nauwe samenwerking met partijen in de keten ingezet.

Versterken van Sociaal Werk

Versterken van Sociaal Werk door een bredere inzet van loonkostensubsidies.

Uitbreiden gesubsidieerd werk.

Verbreden inzet van baancreatie door uitbreiden (vormen van) gesubsidieerd werk, bijv. meer plekken in de werkbrigade, meer buurtbanen, basisbanen, etc. Intensiveren ondersteuning sociale firma's, compenseren kosten werkplek en begeleiding, i.v.m. schaalnadeel sociale firma’s t.o.v. reguliere werkgevers.

Structureel maken van de bijverdienpremie.

Werken vanuit de uitkering lonend maken door het structureel maken van de bijverdienpremie op niveau van wettelijke norm is circa 215-220 euro (en evt. ook uitstroompremie).

Bekijk voor- en tegenargumenten

Verberg voor- en tegenargumenten

Voor

Om de grote groep met afstand tot arbeidsmarkt in het bijstandsbestand richting werk te helpen is ondersteuning nodig. Deze groep komt niet zelfstandig aan het werk.

Deze richting biedt de mogelijkheid om mensen snel werkervaring op te laten doen met bijdrage aan de stad. Bijvoorbeeld door middel van werkbrigade en/of buurtbanen.

Deze richting biedt de mogelijkheid om de positie van sociale firma's te versterken, zodat ze meer duurzame werkplekken kunnen bieden. Het extra waarderen van de sociale impact die ze maken kan mogelijk ook zorgen voor minder druk op het dossier sociaal inkopen.

Deze richting draagt bij aan de kansen op arbeidsmarkt en biedt toegang tot werk en versterkt eigenwaarde van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Tegen

Deze richting heeft relatief hoge kosten in ondersteuningscapaciteit (bemiddeling, jobcoaching) per geholpen Amsterdammer

Gesubsidieerde banen zijn relatief duur en mogelijk zwaar middel als arbeidsmarkt krap is.

Oneigenlijk voordeel voor sociale firma’s, als je ze als gewone bedrijven ziet.

Beloning voor iets waar werkgevers wettelijk al toe verplicht zijn in het kader van de landelijke banenafspraak

Bekijk links naar relevante documenten

Verberg links naar relevante documenten

Bekijk financiële informatie

Verberg financiële informatie

Impact van maatregelen op gemeentefinanciën

De impact op de gemeentefinanciën is niet gekwantificeerd. Er is een kwalitatieve toelichting beschikbaar door hieronder op "Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën" te klikken.

Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën

Keuze B

Focus op de ontwikkeling van bijstandsgerechtigden

Doelen

Amsterdammers ondersteunen in hun ontwikkeling ter verbetering van hun arbeidsmarktkansen.

Aanpak

Investeren in ontwikkeling van kennis- en vaardigheden, zodat de afstand tot arbeidsmarkt afneemt.

Bekijk belangrijkste maatregelen

Verberg belangrijkste maatregelen

Investeren in professionele en wendbare dienstverlening.

Investeren in verdere professionalisering en wendbare dienstverlening. De caseload (aantal bijstandsgerechtigden per WPI medewerker) verlagen om extra aandacht aan bijstandsgerechtigden te kunnen geven. De focus ligt hierbij niet op snelle maar op duurzame uitstroom naar werk door het verbeteren van het arbeidsmarktprofiel met interventies zoals scholing.

Begeleiding naar werk in tekortsectoren.

Ondersteunen van bijstandsgerechtigden die de potentie hebben om door te stromen naar de tekortsectoren. Samen met MBO, privaat onderwijs en werkgevers worden loopbaanpaden ontwikkeld, waarin het aanbod voor oriëntatie, scholing en matching in een tekortsector wordt gebundeld. In aanvulling op de partners draagt Amsterdam financieel bij in de loopbaanpaden.

Versterken van basisvaardigheden van Amsterdammers.

Ondersteunen van bijstandsgerechtigden bij het versterken van basisvaardigheden zoals werknemers-, taal- en digivaardigheden. Samen met opleiders en werkgevers bieden we een arbeidsmarktrelevant aanbod. Omdat leren effectiever is wanneer je het geleerde direct toe kan passen, koppelen we waar mogelijk dit aanbod aan een loopbaanpad of werkplek.

Verbreden werk- een leertrajecten.

Verbreden van werk- en leertrajecten (praktijkleren en Beroeps Begeleidende Leerweg(BBL), door in samenwerking met het MBO het opleidingsaanbod beter aan te laten sluiten bij de doelgroep en de vraag op de arbeidsmarkt. Met werkgevers en private opleiders bieden we leerwerkplekken met een arbeidsmarktrelevant certificaat als resultaat.

Bekijk voor- en tegenargumenten

Verberg voor- en tegenargumenten

Voor

Er zullen meer bijstandsgerechtigden duurzaam uitstromen naar werk. Dit zorgt op termijn voor een lager bijstandsbestand, omdat mensen minder snel weer terugvallen op de bijstand.

De baten van deze keuzerichting zitten niet alleen op minder bijstandskosten, maar ook voor de personeelstekorten in de tekortsectoren en de duurzaamheidsambities van Amsterdam, doordat het arbeidspotentieel uit de bijstand beter wordt benut.

Op termijn zullen de baankansen aan de onderkant van de arbeidsmarkt (ongeschoold werk) afnemen door robotisering en automatisering. Deze keuzerichting anticipeert daar al op.

Tegen

Het is de vraag of er in de bijstand voldoende kandidaten zijn die de stap naar het gevraagde functieniveau van de arbeidsmarkt (vaak vanaf MBO niveau 3) kunnen maken.

Door te investeren in loopbaanpaden begeeft de gemeente zich op het terrein waar sociale partners, werkgevers, opleiders en werkzoekenden verantwoordelijk voor zijn. Bovendien voelen deze partijen daardoor minder eigenaarschap op het gebied van om- en bijscholing.

Bekijk links naar relevante documenten

Verberg links naar relevante documenten

Bekijk financiële informatie

Verberg financiële informatie

Impact van maatregelen op gemeentefinanciën

Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën

Keuze C

Focus op de samenwerking met maatschappelijke en private partners

Doelen

Netwerken organiseren die ondersteuning en toeleiding naar werk ondersteunen.

Grote(re) rol voor partners bij het oplossen van arbeidsmarkt vraagstukken.

Gemeente stuurt samen met netwerkpartners.

Aanpak

Ontwikkelen en ondersteunen van bestaande en nieuwe netwerken.

Bekijk belangrijkste maatregelen

Verberg belangrijkste maatregelen

Facilitering netwerken in gebieden en wijken (gebiedsgerichte banenplannen).

Amsterdam ondersteunt bestaande netwerken in gebieden en wijken van werkgevers en maatschappelijke partners of initiëren nieuwe allianties (gebiedsgerichte banenplannen). Door een gezamenlijk gedeelde opgave te koppelen aan de personeelsvraag in het gebied, worden baankansen gecreëerd. Binnen het netwerk is de gemeente verantwoordelijk voor de begeleiding van de kandidaten.

Facilitering van sleutelfiguren en maatschappelijke initiatieven gericht op werk en participatie.

Amsterdam ondersteunt sleutelfiguren en maatschappelijke initiatieven die het bereik en vertrouwen hebben van Amsterdammers die uit zichzelf niet naar de gemeente stappen. Zij zorgen voor de toeleiding van deze Amsterdammers naar de dienstverlening gericht op werk en participatie. We faciliteren deze partners (o.a. vanuit de sociale basis) en organiseren ons in hun nabijheid.

Facilitering allianties tbv tekortsectoren.

We initiëren allianties in de tekortsectoren met werkgevers en opleiders (sectorale banenplannen). Door de personeelsvraag in die sectoren te verbinden aan de mismatch op de arbeidsmarkt creëert de alliantie baankansen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Amsterdam faciliteert deze allianties en is daarbinnen verantwoordelijk voor de begeleiding van kandidaten.

Investeren in het Regionaal Werkcentrum.

We investeren verder in de netwerkorganisatie van het Regionaal Werkcentrum. Daardoor breiden we de werk naar werk dienstverlening uit en bundelen we het ondersteuningsaanbod gericht op toeleiding naar de tekortsectoren achter 1 loket. Daardoor ontstaat een structuur die ook toegankelijk is voor de doelgroep met een afstand tot de arbeidsmarkt en de professionals die hen begeleiden.

Bekijk voor- en tegenargumenten

Verberg voor- en tegenargumenten

Voor

De opgaven in de stad worden zo breder gedeeld en daardoor ligt het eigenaarschap niet alleen bij de gemeente. De betrokkenheid van anderen zorgt mogelijk ook voor andere oplossingen die beter aansluiten bij de betrokken partners (effectiever). Oplossingen worden breder gedragen en zijn dus duurzamer. En er wordt gezamenlijk gestuurd.

Een gedeelde opgave zorgt ook voor een gedeelde inzet. Partners zetten ook middelen, expertise en capaciteit in. De inzet van de gemeente binnen zo'n netwerk wordt gerichter op wettelijke verantwoordelijkheden en eigen expertise.

Bij het zoeken naar een gedeelde opgave komt er meer wederzijdse kennis en begrip voor onderlinge standpunten en belangen. Hierdoor ontstaat er een goede voedingsbodem voor samenwerking op andere gebieden. Bovendien kan dit het wantrouwen in de gemeente verminderen.

Doordat de gemeente zich meer faciliterend opstelt, ondersteunt dat (informele) netwerken om zelf effectiever te worden. Eventueel ook bij het tegengaan van personeelstekorten.

Tegen

Netwerksamenwerking is complex en zal gemeentelijke dienstverlening en instrumenten niet kunnen vervangen. Het is lastig om een gedeelde opgave te vinden, zeker als hier een grote maatschappelijke component in zit. Die sluit niet altijd aan bij de belangen van werkgevers. En als die gedeelde opgave is gevonden, leidt dat niet altijd tot collectieve actie.

Doordat de gemeente één van de partners is in een netwerksamenwerking, is de directe invloed om te sturen op maatschappelijke opbrengsten ook minder

Het initiëren, ontwikkelen en ondersteunen van netwerken vraagt een behoorlijke inspanning van de gemeente, waarbij de uitkomst onzeker is. Bovendien gaat de gemeente met de deelname en dus ondersteuning aan een netwerkorganisatie een lange termijn verplichting aan.

De gemeente wordt door marktpartijen en maatschappelijke initiatieven niet altijd als een betrouwbare partner gezien. Dat is een risico als de gemeente initiatiefnemer of deelnemer is.

Bekijk links naar relevante documenten

Verberg links naar relevante documenten

Bekijk financiële informatie

Verberg financiële informatie

Impact van maatregelen op gemeentefinanciën

Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën

Keuze D

Focus op het voorkomen van instroom in de bijstand

Doelen

Voorkomen van (toekomstige) instroom in de bijstand.

Aanpak

Met preventieve begeleiding (langdurige) afhankelijkheid en/of terugval naar de bijstand beperken.

Bekijk belangrijkste maatregelen

Verberg belangrijkste maatregelen

Beperken van de doorstroom WW naar bijstand.

De doorstroom van WW naar bijstand beperken door bij het begin van WW periode in te zetten op om- en bijscholing. Hiervoor wordt actieve samenwerking met UWV gezocht en inzet van gemeentelijke instrumenten zoals jobhunting.

Verbeteren aansluiting onderwijs en werk

Aansluiting tussen onderwijs en werk verbeteren door bijv. de Sluitende Aanpak bij overstap van onderwijs naar werk structureel maken. Structurele inzet van het werkgeverservicepunt (WSP) en jobcoaches bij het vinden van stages en begeleiding op stageplek. Inzetten op BBL niveau 1 en 2 en inzet van praktijkleren bij jongeren die zijn uitgevallen.

Betere begeleiding bij uitstroom naar werk.

Betere begeleiding voor alle Amsterdammers die uitstromen uit de bijstand naar werk tot 1 jaar na dato. Voor Amsterdammers met een doelgroepindicatie geldt de nazorg tot 2 jaar.

Voorkomen arbeidsmarktdiscriminatie.

Arbeidsmarktdiscriminatie voorkomen: bedrijven stimuleren tot inclusieve werving en selectie procedures. Publiek private samenwerking opzetten gericht op een inclusieve Amsterdamse arbeidsmarkt.

Bekijk voor- en tegenargumenten

Verberg voor- en tegenargumenten

Voor

Deze richting leidt tot minder (langdurige) instroom in de bijstand. Hierdoor daalt de kwetsbaarheid en potentieel verlies aan kennis- en vaardigheden van Amsterdammers.

Deze richting leidt tot een groei van duurzame uitstroom. Dit voorkomt uitval op werk en een draaideur effect.

Amsterdammers krijgen sneller gelijke kansen op de arbeidsmarkt. Werkgevers boren nieuwe arbeidspotentieel aan.

Tegen

Voorkomen instroom is een bovenwettelijke activiteit en kost capaciteit en middelen die niet binnen de Participatiewet vallen.

Bij het voorkomen van de instroom is overlap met andere domeinen aanwezig en is een gezamenlijke aanpak nodig. Daarmee is de effectiviteit mede afhankelijkheid van externe partijen (UWV, scholen, werkgevers, etc.).

Bekijk links naar relevante documenten

Verberg links naar relevante documenten

Bekijk financiële informatie

Verberg financiële informatie

Impact van maatregelen op gemeentefinanciën

Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën

De impact op de gemeentefinanciën is niet gekwantificeerd. Er is een kwalitatieve toelichting beschikbaar door hierboven op "Bekijk financiële informatie per maatregel" te klikken.