Openbaarheid van informatie

Hoe wil de gemeente omgaan met openbaarheid van informatie?

Iedereen heeft recht op toegang tot gemeentelijke informatie. Door informatie openbaar te maken legt de gemeente verantwoording af, is de gemeente controleerbaar en kunnen burgers meedenken, - praten of -doen. Openbaarheid draagt daarmee ook bij aan het versterken van het vertrouwen tussen burger en overheid. Soms wordt informatie openbaar gemaakt op basis van een verzoek van een burger, journalist, onderzoeker, maar steeds vaker wordt informatie uit eigen beweging openbaar gemaakt. Het uitgangspunt is dat alle gemeentelijke informatie openbaar is. Daarbij kunnen er zwaarwegende redenen zijn om informatie (nog) niet openbaar te maken, denk bijvoorbeeld aan privacybescherming. De Wet openbaarheid van bestuur (Wob) geeft de regels voor openbaarheid. De Wob wordt op 1 mei 2022 vervangen door de Wet open overheid (Woo). De Woo verplicht overheden om steeds meer informatie uit eigen beweging (actief) openbaar te maken.

Situatie & realisatie huidig beleid

De afgelopen jaren zijn stappen gezet om aan wetgeving te voldoen, waarbij de aandacht in de eerste plaats gericht was op het versnellen en verbeteren van de afhandeling van Wob-verzoeken. Ook zijn de eerste stappen gezet in het actief openbaar maken van informatie, zoals informatie over erfpacht en Wob-besluiten. Om aan de Woo te voldoen is nog veel nodig. We staan voor een grote opgave die ingrijpt op onder meer werkprocessen, bedrijfscultuur, digitale systemen en houding en gedrag. Eind 2021 is het programma Open Amsterdam gestart om de eerste stappen te zetten in het realiseren van de opgave.

Beleid op dit vraagstuk hangt samen met beleid op:

Klimaatadaptatie

Energietransitie

Democratie en participatie

Beleidsruimte & afhankelijkheden andere overheden

De mate waarin de gemeente transparant moet zijn is vastgelegd in verschillende wetten en regels waaronder de AVG en de Wob (straks Woo). De Archiefwet stelt de regels voor het informatiebeheer van de gemeente, zodat informatie vindbaar en toegankelijk is, een randvoorwaarde voor openbaarheid. De Woo geeft ruimte om extra ambities te formuleren, zoals meer informatie actief openbaar te maken dan wettelijk vereist, informatie sneller in het proces openbaar te maken en hoe informatie wordt gepresenteerd.

Mate van invloed van gemeente

De gemeente heeft veel mogelijkheden om de uitkomsten te beïnvloeden, externe factoren en partijen hebben beperkte invloed daarop

Externe factoren die invloed begrenzen

Wet- en regelgeving;

• Bij het openbaar maken van gemeentelijke informatie moet rekening worden gehouden met alle belanghebbenden. Bijvoorbeeld wanneer correspondentie met een bedrijf, burger of andere overheid onderdeel is van de informatie die openbaar gemaakt gaat worden. Deze partij moet dan zijn oordeel kunnen geven over het al dan niet openbaar maken van die informatie.

Schaarstes die keuzes beïnvloeden

Keuzes op dit vraagstuk moeten in samenhang met keuzes op andere vraagstukken passen binnen de beperkingen van de beschikbare:

N.v.t.

Belanghebbenden en belangen

Burgerswillen bescherming van hun privacy, recht op informatie (controle, participatie en dergelijke) en goede kwaliteit dienstverlening.

Ambtenarenwillen een veilige werkomgeving en bescherming van hun persoonlijke levenssfeer/privacy.

Derden partijen (ondernemers, bedrijven)willen bescherming op weigeringsgronden zoals in wet staan vermeld (privacy, onevenredige benadeling en dergelijke).

Journalistenwillen de overheid kunnen controleren en burgers informeren.

Andere (commerciële) partijenwillen nieuwe producten ontwikkelen, bescherming (zie derden), goede kwaliteit dienstverlening en dergelijke.

Doelen

Het uitgangspunt ‘open, tenzij’ leidend te laten zijn in de hele organisatie, waarbij meer informatie actief openbaar gemaakt wordt en we terughoudend zijn met de inzet van wettelijke weigeringsgronden. In de praktijk is er nog een lange weg te gaan en ligt de focus in eerste instantie op het voldoen aan bestaande wet- en regelgeving en voorbereiden op de invoering van de Wet open overheid

De gemeente is transparant over de gegevens die zij (van burgers verzamelt) en verwerkt in verschillende gemeentelijke processen

Maatregelen

Binnen wettelijke termijn reageren op verzoek om openbaarheid en kwaliteit verbeteren door o.a. de inzet van een stedelijk team openbaarheid die bijdraagt aan standaardisatie, sturing, professionalisering en de organisatie ondersteunt.

Meer informatie uit eigen beweging openbaar maken om te leren en ontwikkelen en zo te komen tot een gestandaardiseerde aanpak. Bijvoorbeeld door het aanwijzen van een aantal dossiers die actief openbaar gemaakt worden, zoals Wob- besluiten en erfpacht informatie.

Terughoudend weigeren van informatie, door persoonlijke beleidsopvattingen ten behoeve van intern beraad (geanonimiseerd) openbaar te maken, wanneer er niet ook een andere weigeringsgrond van toepassing is.

Informatiehuishouding op orde brengen in lijn met vereisten Archiefwet

Links naar relevante documenten

Coalitieakkoord 2018 - 2022

In het hoofdstuk 'Democratisering en digitale stad, samen maken we de stad' wordt de ambitie beschreven van een transparante, open stad.

Bestuurlijke datastrategie 2021 - 2022 (pdf)

In de Amsterdamse Datastrategie staan afspraken over het opslaan en gebruik van data over Amsterdammers en over de stad.

Stedelijk kader verwerking persoonsgegevens (pdf)

In het stedelijk kader geeft het college aan hoe het de centrale uitgangspunten van de Europese Algemene Verordening Gegevensbescherming (rechtmatigheid, behoorlijkheid en transparantie) gaat realiseren.

I-visie (pdf)

Informatievisie, beleid over hoe de gemeente omgaat met informatievoorziening, innovatie en datagebruik.

Vergelijk keuzes

Klik op de keuzes om deze naast elkaar te vergelijken

Keuze A

Naleving van wet- en regelgeving

Doelen

Beter naleven van wet- en regelgeving.

Iedereen kan kennisnemen van gemeentelijke informatie die volgens wetgeving openbaar moet worden.

Aanpak

Basis op orde brengen, cultuurverandering, bewustwording en ontwikkelen competenties

Bekijk belangrijkste maatregelen

Verberg belangrijkste maatregelen

Informatiehuishouding op orde

Verbeteren vindbaarheid en toegankelijkheid van beschikbare informatie. Hiervoor is nodig het programma Open Amsterdam na 2023 te continueren.

Inbedden in processen

Informatiebeheer en openbaarheid moeten onderdeel zijn van de gemeentelijke processen. Bij het uitvoeren van een proces moet bijvoorbeeld de informatie direct zo worden opgeslagen dat deze vindbaar en toegankelijk is. Naast het ondersteunen van de organisatie, is het van belang dat er wordt gestuurd op de kwaliteit van het informatiebeheer en het realiseren van de doelstellingen van openbaarheid van informatie.

Gedragsverandering

Vergroten bewustwording en kennis in de organisatie; toezicht op naleving inrichten.

Prioritering vaststellen

Richtlijnen vaststellen welke informatie als eerste openbaar gemaakt wordt: vanuit wettelijke verplichting en de behoefte van de samenleving.

Bekijk af te schalen activiteiten

Verberg af te schalen activiteiten

Afschalen: Deze keuzerichting bevat geen afschaling van activiteiten ten opzichte van de meerjarenbegroting 2021.

Bekijk voor- en tegenargumenten

Verberg voor- en tegenargumenten

Voor

Naleven bestaande en toekomstige wetgeving is al een grote opgave voor de organisatie.

Hiermee bouwen we voort op ingezette (gedrags)verandering en huidig beleid, bijvoorbeeld in de bestuursopdracht I-domein en het Programma Open Amsterdam.

Tegen

Weinig zichtbaar resultaat naar buiten, want we voldoen hiermee alleen aan de wet.

Niet in de geest van de wetgeving, die een grotere ambitie stimuleert.

Bereikt niet alle Amsterdammers en nodigt niet uit tot participatie.

Bekijk links naar relevante documenten

Verberg links naar relevante documenten

Raadsbrief Openbaarheid (pdf)

Voorjaarsnota 2021

Bekijk financiële informatie

Verberg financiële informatie

Impact van maatregelen op gemeentefinanciën

€ 35,3 miljoen

€ 0 miljoen

€ 12,7 miljoen

€ 0 miljoen

Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën

Keuzerichting B bevat ook de maatregelen van keuzerichting A

Keuze B

Open overheid: begrijpelijk en controleerbaar

Doelen

Het handelen van de gemeente beter verantwoorden en controleerbaar zijn.

Begrijpelijke informatie voor iedereen.

Aanpak

Informatie begrijpelijk opstellen, context meegeven, dienstverlening verbeteren

Bekijk belangrijkste maatregelen

Verberg belangrijkste maatregelen

Begrijpelijk communiceren

Naar voorbeeld van het Rijk een multidisciplinair team samenstellen dat bewustwording en competentieontwikkeling in de organisatie borgt. Deze 'direct duidelijk brigade' controleert informatie van de gemeente op volledigheid en begrijpelijkheid, vult indien nodig aan, en deelt de geleerde lessen.

Betrekken Amsterdammers

Onderzoeken wat de informatiebehoefte is op belangrijke thema's en investeren in de ontwikkeling en implementatie van nieuwe methodes om Amsterdammers te betrekken.

Uitbreiden registers

Uitbreiding registers (bijvoorbeeld de al bestaande algoritme- en sensorenregisters) op terreinen die aansluiten bij behoefte van de Amsterdammer. Bijvoorbeeld een geheimhoudingsregister en een register waarin de door de gemeente gebruikte technieken en broncodes transparant worden gemaakt.

Bekijk af te schalen activiteiten

Verberg af te schalen activiteiten

Afschalen:  Deze keuzerichting bevat geen afschaling van activiteiten ten opzichte van de meerjarenbegroting 2021.

Bekijk voor- en tegenargumenten

Verberg voor- en tegenargumenten

Voor

Sluit aan op de geest van de wet en bij de belevingswereld en behoefte van een grotere groep Amsterdammers.

Amsterdammers worden ondersteund bij het vinden, begrijpen en gebruiken van informatie.

Ondersteunt de realisatie van andere thema's en beleid, zoals het participatiebeleid en de omgevingswet.

Tegen

Grote impactvolle (cultuur)omslag die lange tijd (langer dan 4 jaar) in beslag neemt.

Afbreukrisico wanneer de praktijk niet overeenkomt met de uitgesproken ambitie.

Risico dat informatie bewust niet op schrift wordt gesteld, maar mondeling plaatsvindt in achterkamertjes.

Bekijk links naar relevante documenten

Verberg links naar relevante documenten

Bestuurlijke datastrategie (pdf)

Agenda Amsterdamse Intelligentie (AI) (pdf)

Verordening meldingsplicht sensoren

Bekijk financiële informatie

Verberg financiële informatie

Impact van maatregelen op gemeentefinanciën

€ 41,3 miljoen

€ 0 miljoen

€ 17,9 miljoen

€ 0 miljoen

Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën

Keuzerichting C bevat ook de maatregelen van keuzerichtingen A en B

Keuze C

Proactieve overheid die participatie ondersteunt

Doelen

Beter faciliteren van deelname (participatie) van de samenleving aan het gemeentelijk proces.

Informatiepositie gemeente en samenleving gelijktrekken.

Aanpak

Herbruikbare informatie in een op maat gemaakte digitale samenwerkingsomgeving.

Bekijk belangrijkste maatregelen

Verberg belangrijkste maatregelen

Opleiden organisatie

Opleiden en ondersteunen hele organisatie om samenwerken met Amsterdammers, binnen de wettelijke vereisten, mogelijk te maken.

Totale besluitvormingsproces transparant

Per thema vooraf transparant maken op basis waarvan besluiten worden genomen en de mate van invloed die de Amsterdammer daarop kan hebben (weten, meedenken, meebepalen, meedoen). Beleid volgbaar maken vanaf het moment van planvorming of opdracht.

Toets op begrijpelijkheid

Informatie bedoeld voor Amsterdammers wordt pas openbaar als de begrijpelijkheid is gecheckt, bijvoorbeeld door het voor te leggen aan een diverse groep Amsterdammers.

Maatwerk

Introduceren van specifieke instrumenten, kanalen en toelichting voor doelgroepen die niet bereikt worden, zodat alle Amsterdammers een gelijke positie hebben om in het gemeentelijk proces te participeren.

Bekijk af te schalen activiteiten

Verberg af te schalen activiteiten

Afschalen: Deze keuzerichting bevat geen afschaling van activiteiten ten opzichte van de meerjarenbegroting 2021.

Bekijk voor- en tegenargumenten

Verberg voor- en tegenargumenten

Voor

Draagt bij aan het verbeteren van de kwaliteit van gemeentelijke producten en besluiten, onder meer door tegenspraak en het leren van de samenleving.

Amsterdammers hebben meer mogelijkheden om invloed uit te oefenen op het beleid van de gemeente: meer (gelijke) kansen om te participeren.

Tegen

Afbreukrisico wanneer de praktijk niet overeenkomt met de uitgesproken ambitie. Keuzerichting A vereist al een stevige inspanning. Het niet waar maken van ambities gaat ten koste van het vertrouwen in de overheid.

Risico dat actieve openbaarmaking van het besluitvormingsproces als een politieke actie wordt beschouwd.

Moeilijk om representatieve groep Amsterdammers te betrekken. Risico dat bepaalde groepen niet worden bereikt of worden uitgesloten.

Uitdaging om dit te realiseren, met technische, procesmatige, organisatorische en juridische obstakels. Deze inzet is meer dan de wet verlangt

Bekijk links naar relevante documenten

Verberg links naar relevante documenten

Participatiebeleid

Bekijk financiële informatie

Verberg financiële informatie

Impact van maatregelen op gemeentefinanciën

€ 45,7 miljoen

€ 0 miljoen

€ 22,3 miljoen

€ 0 miljoen

Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën

Financiële informatie: de bedragen zijn de absolute financiële behoeften. Het is onbekend wat er al in de meerjarenbegroting 2022-2025 is opgenomen. De bedragen zijn een hoog-over indicatie ter ondersteuning van gesprekken over de verschillende mogelijkheden op dit dossier. Dit kan zonder verdere uitwerking niet in beleidsplannen opgenomen worden. Het hier weergegeven bedrag is een optelsom van de inschattingen per maatregel en daarmee geen complete inschatting van benodigde financiële middelen voor deze keuzerichting. Om de onderbouwing van de inschattingen te zien - klik op "Bekijk financiële informatie per maatregel"