Beheer en onderhoud

Hoe wil de gemeente omgaan met beheer en onderhoud van infrastructuur en openbare ruimte?

De openbare ruimte is de huiskamer van de stad. Alle tunnels, wegen, bruggen, lantaarnpalen, bankjes, stoplichten, speelvoorzieningen etcetera, zijn de meubels in deze kamer. Deze assets moeten structureel worden onderhouden en beheerd. Om het onderhoud en het beheer betaalbaar en de stad veilig en leefbaar te houden moeten de inrichting, het gebruik en het beheer van onze assets in de openbare ruimte goed op elkaar worden afgestemd.

Situatie & realisatie huidig beleid

De openbare ruimte functioneert niet overal goed. Assets moeten worden afgesloten om de veiligheid te garanderen. Bij verschillende assets zijn er gebreken en is er achterstallig onderhoud. Dit omdat veel assets niet meer voldoen aan nationale of Europese wetgeving of is verouderd. Op dit moment is de begroting voor beheer en onderhoud onvoldoende om de huidige doelen (de hele stad op kwaliteitsniveau Sober) te behalen.

Beleid op dit vraagstuk hangt samen met beleid op:

Klimaatadaptatie

Energietransitie

Woningbouw en complete stad

Energie-infrastructuur

Groen & biodiversiteit

Verkeer en parkeren

Beleidsruimte & afhankelijkheden andere overheden

De gemeente draagt een zorgplicht ten aanzien van (werken) in de openbare ruimte (voor wegen bijvoorbeeld wettelijk vastgelegd in de Wegenwet). De gemeente moet voor alle assets in de openbare ruimte voldoen aan specifieke normen en wet- en regelgeving.

Er zijn gemeentelijk beleidsstukken van toepassing die zich niet direct richten op beheer en onderhoud van de openbare ruimte, maar daar wel (grote) impact op hebben. Onder andere het Strategisch Huisvestingsplan Bovenwijks Groen, Amsterdam Klimaatneutraal 2050, Amsterdam Aardgasvrij en de Uitvoeringsagenda Amsterdam Circulair 2020-2025.

Keuzes op gebied van beheer en onderhoud van de openbare ruimte hangen zeer nauw samen met ambities op het vlak van andere opgaves in de stad (duurzaamheid, circulariteit, energietransitie, voorzieningenniveau, kwaliteitsniveau, mobiliteit, ondergrond, inclusie en participatie, sociaal werkgeverschap), en andersom.

De beleidskaders op gebied van beheer en onderhoud van de openbare ruimte binnen Amsterdam zijn vastgelegd in het beleidsstuk 1Amsterdam Heel en Schoon (2017). De doelstelling was de hele stad op niveau Verzorgd. In 2019 is deze ambitie losgelaten omdat hij niet haalbaar was en is het ambitieniveau bijgesteld naar niveau Sober.

Binnen beheer en onderhoud hebben we te voldoen aan de door de gemeente opgestelde regelgeving, zoals de zelf opgelegde herplantplicht van bomen, maar ook specifieke eisen aan de manier van uitvoeren (bijvoorbeeld regels voor transport over het water, monumentaal bouwen, BLVC).

Mate van invloed van gemeente

De gemeente heeft veel mogelijkheden om de uitkomsten te beïnvloeden. Externe factoren en partijen hebben beperkte invloed daarop.

Externe factoren die invloed begrenzen

De zorgplicht voor de openbare ruimte en wettelijke normen en eisen.

Verplichtingen die voortkomen uit andere ontwikkelingen in de stad of nieuw beleid (bijvoorbeeld duurzaamheid, circulariteit, energietransitie, voorzieningenniveau, kwaliteitsniveau, mobiliteit, ondergrond, inclusie en participatie, sociaal werkgeverschap).

De uitvoeringscapaciteit van de uitvoeringsorganisatie, markt, en van de stad in tegenstelling tot bereikbaarheid en leefbaarheid tijdens (gelijktijdige) werkzaamheden.

Schaarstes die keuzes beïnvloeden

Keuzes op dit vraagstuk moeten in samenhang met keuzes op andere vraagstukken passen binnen de beperkingen van de beschikbare:

Arbeidskrachten voor de uitvoering Fysieke ruimte boven de grond Fysieke ruimte onder de grond Investeringsruimte van de gemeente

Belanghebbenden en belangen

Bewonerswillen een functionele, aantrekkelijke, duurzame en inclusieve woonomgeving.

Ondernemerswillen een functionele, aantrekkelijke, duurzame en inclusieve stad als vestigingsklimaat / voor het uitvoeren van economische activiteiten.

Bezoekerswillen een functionele, aantrekkelijke, duurzame en inclusieve stad voor (toeristische) bezoeken.

De gemeentewil een economisch aantrekkelijke stad (sterk afhankelijk van de aantrekkelijkheid en functionaliteit van de openbare ruimte voor bewoners, bezoekers en ondernemers) zijn.

Het Rijk wil een economisch aantrekkelijke hoofdstad (sterk afhankelijk van de aantrekkelijkheid en functionaliteit van de openbare ruimte voor bewoners, bezoekers en ondernemers).

Doelen

De openbare ruimte in de hele stad op kwaliteitsniveau Sober (vastgesteld in Rapportage Stadsbehoud 2019).

Maatregelen

Geleidelijk vergroten van de uitvoeringsorganisatie om het jaarlijks benodigde onderhoud voor instandhouding op niveau Sober te kunnen realiseren.

Geleidelijk ophogen van de structurele begroting Stadsbehoud om het jaarlijks benodigde onderhoud voor instandhouding op niveau Sober te kunnen realiseren (gestagneerd door coronacrisis).

Links naar relevante documenten

1Amsterdam Heel en Schoon 2017 (uitgangspunten voor beheer en onderhoud)

Rapportage Stadsbehoud 2019 (aftrap en doelstellingen programma Stadsbehoud)

Najaarsrapportage Stadsbehoud 2020 (concrete invulling bestedingsvoorstel - impact op straat)

Najaarsrapportage Stadsbehoud 2021 (huidige stand van zaken en risico's)

Vergelijk keuzes

Klik op de keuzes om deze naast elkaar te vergelijken

Keuze A

Afschalen

Doelen

Beperkt functioneren van de openbare ruimte (70 procent) zodat de stad blijft 'draaien'.

Gebruikerstevredenheid >4,0 volgens 2- jaarlijks onderzoek 'Wonen in Amsterdam'(WIA).

Aanpak

Niveau openbare ruimte aanpassen op de beschikbare middelen. Pro-actief assets afsluiten (15 procent).

Bekijk belangrijkste maatregelen

Verberg belangrijkste maatregelen

Bezuinigen op assets

Objecten (wegen, groen, straatmeubilair, speelvoorzieningen, verkeersinstallaties, bruggen, tunnels, etcetera) afsluiten/verwijderen.

Bezuinigen op taken

Objecten in stand houden, maar stoppen met het uitvoeren van bepaalde beheertaken (zoals maaien).

Bezuinigen op stadsverbetering

Geen bijdrages aan herinrichtingen voor technisch einde levensduur.

Publicatie gepland in april 2022.

Bekijk af te schalen activiteiten

Verberg af te schalen activiteiten

Prioriteren tussen assettypes

Afschalen: Bij bepaalde assets objecten verwijderen/afsluiten (alleen bij verhardingen, groen/straatmeubilair en speelvoorzieningen/water/civiele constructies/tunnels/openbare verlichting /verkeerssystemen).

Impact: Afhankelijk van de assets waarvoor wordt gekozen. Concrete adviezen hiervoor worden uitgewerkt in het rapport 'Scenario's Stadsbehoud' (publicatie gepland in april 2022).

Prioriteren tussen gebieden

Afschalen: Niet in alle, maar slechts in bepaalde gebieden/gebiedstypes assets of taken uit functie nemen.

Impact: Verschillen in voorzieningenniveau/investeringsniveau in de openbare ruimte tussen gebieden of gebiedstypes.

Bekijk voor- en tegenargumenten

Verberg voor- en tegenargumenten

Voor

De gevraagde prestatie en de beschikbare middelen worden met elkaar in balans gebracht, wat een financiëel gezond systeem, effectieve bedrijfsvoering en goede sturing en risicobeheersing mogelijk maakt.

Veiligheidsrisico's worden geminimaliseerd.

Tegen

Het voorzieningenniveau van de openbare ruimte wordt verlaagd (objecten worden verwijderd).

Beperkt ruimte voor duurzaamheid. Wel minder objecten, minder materiaalgebruik, uitstoot etcetera.

Geen mogelijkheid tot ondersteuning als mensen zich willen inzetten en helpen bij het beheer en onderhoud van de openbare ruimte.

Bekijk links naar relevante documenten

Verberg links naar relevante documenten

Scenario's Stadsbehoud (pdf)

Bekijk financiële informatie

Verberg financiële informatie

Impact van maatregelen op gemeentefinanciën

Deze keuze creëert (nog nader te bepalen) financiële ruimte ten opzichte van de meerjarenbegroting. Verdere toelichting beschikbaar door hieronder te klikken op "Klik voor meer detail over mogelijk impact op gemeentefinanciën".

Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën

Keuze B

Minimaal instandhouden

Doelen

Redelijk functioneren van de openbare ruimte (85 procent) zodat de stad kan ontwikkelen.

Lage gebruikerstevredenheid >5,0 volgens 2- jaarlijks onderzoek 'Wonen in Amsterdam'(WIA).

Aanpak

Inzet beperken tot wettelijke noodzaak. Reactief acteren op excessen. Geen preventief onderhoud.

Bekijk belangrijkste maatregelen

Verberg belangrijkste maatregelen

De nu bestaande assets in stand houden

Geen objecten (wegen, groen, straatmeubilair, speelvoorzieningen, verkeersinstallaties, bruggen, tunnels, etcetera) afsluiten/verwijderen.

Bezuinigen op preventief onderhoud

Beperken onderhoudstaken tot wettelijk minimumniveau.

Bezuinigen op Stadsverbetering

Geen bijdrages aan herinrichtingen voor technisch einde levensduur.

Bekijk af te schalen activiteiten

Verberg af te schalen activiteiten

Afschalen: Deze keuzerichting bevat geen activiteiten die gestopt worden t.o.v. de meerjarenbegroting 2021, anders dan eventueel genoemd hierboven bij de maatregelen.

Bekijk voor- en tegenargumenten

Verberg voor- en tegenargumenten

Voor

Het huidige functieniveau van de openbare ruimte wordt in stand gehouden (er worden geen bestaande objecten afgesloten of verwijderd).

Veiligheidsrisico's worden voor zo ver mogelijk geminimaliseerd.

Budgetbehoefte op de korte termijn wordt geminimaliseerd (maar de lasten in de toekomst worden juist groter).

Tegen

Objecten blijven bestaan, maar functioneren op zeer laag niveau (onder niveau Sober). Niet alle meldingen kunnen worden opgepakt omdat alleen geacteerd wordt op wettelijke noodzaak.

Geen ruimte voor preventief onderhoud, met kapitaalvernietiging tot gevolg. Kosteninefficiënt beheer. Geen ruimte voor duurzaamheid.

Sterke verlaging van aantrekkelijkheid objecten. Waar geen wettelijke norm van toepassing is, wordt lage beeldkwaliteit of achterstalligheid geaccepteerd (gelet op zorgplicht wordt aansprakelijkheidsrisico groter). Huidige materiaalkeuzes 'Puccini' - de standaard inrichting voor het Amsterdamse straatbeeld.

Geen speciale campagnes of ondersteuning als mensen zich willen inzetten en helpen bij het beheer en onderhoud van de openbare ruimte.

Bekijk links naar relevante documenten

Verberg links naar relevante documenten

Resultaten bestuursopdracht Normkosten Stadsbehoud (pdf)

Bekijk financiële informatie

Verberg financiële informatie

Impact van maatregelen op gemeentefinanciën

€ 385 miljoen

€ 727 miljoen

€ 448 miljoen

€ 923 miljoen

Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën

Keuze C

Instandhouden op niveau Sober

Doelen

Beter functioneren van de openbare ruimte (90 procent) zodat de stad kan groeien.

Basis gebruikerstevredenheid: >6,0 volgens 2- jaarlijks onderzoek 'Wonen in Amsterdam'(WIA).

Waarborgen minimale kosteneffiëntie en toekomstbestendigheid.

Aanpak

Actief voorkomen achterstalligheid en kapitaalvernietiging. Vergroten beheerinspanning.

Bekijk belangrijkste maatregelen

Verberg belangrijkste maatregelen

De nu bestaande assets in stand houden

Geen objecten (wegen, groen, straatmeubilair, speelvoorzieningen, verkeersinstallaties, bruggen, tunnels, etcetera) afsluiten/verwijderen.

Inzetten op beheerniveau Sober

De onderhoudstaken uitvoeren die nodig zijn voor instandhouding op niveau Sober.

Beperkte bijdrage aan Stadsverbetering

Bijdrage aan herinrichtingen vanaf enkele jaren voor technisch einde levensduur.

Bekijk af te schalen activiteiten

Verberg af te schalen activiteiten

Afschalen: De beheertaken noodzakelijk voor niveau Sober staan vast. Deze keuzerichting bevat geen activiteiten die gestopt worden t.o.v. de meerjarenbegroting 2021, anders dan eventueel genoemd hierboven bij de maatregelen.

Bekijk voor- en tegenargumenten

Verberg voor- en tegenargumenten

Voor

Het huidige functieniveau van de openbare ruimte wordt in stand gehouden (er worden geen bestaande objecten afgesloten of verwijderd). Meldingen worden volgens huidige servicebelofte opgevolgd.

Veiligheidsrisico's worden geminimaliseerd.

We voeren minimaal kostenefficiënt beheer en onderhoud uit voor de bestaande assets en doelstellingen, wat een financiëel gezond systeem, effectieve bedrijfsvoering, en goede sturing en risicobeheersing mogelijk maakt.

Er is ruimte voor duurzaamheid (waaronder minimale maatregelen voor klimaatadaptatie), behoud aantrekkelijkheid objecten, en enkele campagnes voor medebeheer en ondersteuning bewonersinitiatieven.

Tegen

Niveau Sober is nog steeds het laagste instandhoudingsniveau (een laag niveau van functionaliteit, aantrekkelijkheid, duurzaamheid en participatie). Op de lange termijn is een hoger beheerniveau kostenefficiënter (meer 'waar voor het geld').

De gemeente heeft een zorgplicht vastgelegd in de Wegenwet. Aansprakelijkheidsrisico wordt groter.

Bekijk links naar relevante documenten

Verberg links naar relevante documenten

Najaarsrapportage Stadsbehoud 2021 (pdf)

Resultaten bestuursopdracht Normkosten Stadsbehoud (pdf)

Voorjaarsrapportage Stadsbehoud 2022 ‘Knelpunten voor duurzaam beheer (pdf)

Bekijk financiële informatie

Verberg financiële informatie

Impact van maatregelen op gemeentefinanciën

€ 408,8 miljoen

€ 798,3 miljoen

€ 436,4 miljoen

€ 1003,6 miljoen

Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën

Keuze D

Instandhouden op niveau Verzorgd

Doelen

Goed functioneren van de openbare ruimte (>95 procent) zodat de stad kan floreren.

Hoge Gebruikerstevredenheid > 7,0 volgens 2- jaarlijks onderzoek 'Wonen in Amsterdam'(WIA).

Vergroten kosteneffiëntie en toekomstbestendigheid.

Aanpak

Pro-actief inzetten op een beter presterende openbare ruimte/intensivering van beheer.

Bekijk belangrijkste maatregelen

Verberg belangrijkste maatregelen

Het aanbod van assets/functionaliteiten uitbreiden

Objecten zoals speeltoestellen, bomen, of verkeersinformatiesystemen toevoegen (concrete adviezen worden nader uitgewerkt in het rapport 'Scenario's Stadsbehoud', gepland in april 2022).

Inzetten op een hoger beheerniveau (Verzorgd)

De onderhoudstaken uitvoeren die nodig zijn voor instandhoudingsniveau Verzorgd.

Taken uitbreiden

Taken uitbreiden zoals bijvoorbeeld ecologisch beheer, ondersteunen participatie (concrete adviezen worden nader uitgewerkt in het rapport 'Scenario's Stadsbehoud', gepland in april 2022).

Bijdrage aan Stadsverbetering

Bijdrage aan herinrichtingen waar gepast en gewenst.

Bekijk af te schalen activiteiten

Verberg af te schalen activiteiten

Mogelijke afschaling nog te bepalen

Afschalen: Concrete adviezen worden nader uitgewerkt in het rapport 'Scenario's Stadsbehoud', gepland in april 2022.

Bekijk voor- en tegenargumenten

Verberg voor- en tegenargumenten

Voor

De waarde van de openbare ruimte voor de gebruiker stijgt (in termen van functionaliteit, aantrekkelijkheid, en/of duurzaamheid). We verbeteren de Servicebelofte of zijn meldingen voor (>15 procent).

Zo goed als geen veiligheidsrisico's.

De verhoging van het kwaliteitsniveau naar niveau Verzorgd faciliteert kostenefficiënter beheer en onderhoud op de lange termijn dan op niveau Sober (meer 'waar voor het geld').

Er is ruimte voor verhoging duurzaamheid, inzet op verhoging aantrekkelijkheid en stadsverbetering, speciale campagnes (bijvoorbeeld voor duurzaamheid en ondersteuning bewonersinitiatieven) en medebeheer.

Tegen

Deze keuzerichting vereist nog meer financiële middelen dan keuzerichting C: Niveau Sober.

Bekijk links naar relevante documenten

Verberg links naar relevante documenten

Beleidsstuk 1Amsterdam Heel en Schoon (2017) met onderbouwing van wenselijkheid kwaliteitsniveau Verzorgd (pdf)

Resultaten bestuursopdracht Normkosten Stadsbehoud (pdf)

Voorjaarsrapportage Stadsbehoud 2022 ‘Knelpunten voor duurzaam beheer (pdf)

Scenario’s Stadsbehoud (pdf)

Bekijk financiële informatie

Verberg financiële informatie

Impact van maatregelen op gemeentefinanciën

€ 446,7 miljoen

€ 798,3 miljoen

€ 741 miljoen

€ 1136 miljoen

Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën

Financiële informatie: de bedragen zijn het verschil met wat al in de meerjarenbegroting 2022-2025 is opgenomen. Er is aangenomen dat vanaf 2025 de bedragen constant blijven. De bedragen zijn een hoog-over indicatie ter ondersteuning van gesprekken over de verschillende mogelijkheden op dit dossier. Dit kan zonder verdere uitwerking niet in beleidsplannen opgenomen worden. De inschattingen zijn niet per maatregel gespecificeerd. Voor een toelichting, druk op "Bekijk toelichting".