Discriminatie en integratie

Hoe wil de gemeente omgaan met discriminatie en integratie in Amsterdam?

Amsterdam is een zeer diverse stad, waarin geen enkele bevolkingsgroep in de meerderheid is, maar waar juist mensen met allerlei verschillende achtergronden samenleven. Amsterdammers op vele manieren divers, onder andere in hun culturele achtergrond, gender oriëntatie, geaardheid, religie en huidskleur. Ook zijn er nieuwe Amsterdammers waaronder een aantal met een inbugeringsplicht. De gemeente heeft een aantal wettelijke taken uit te voeren op het gebied van antidiscriminatie en inburgering, maar heeft wel de vrijheid om eigen beleid te maken op beide onderwerpen. De vraagstukken discriminatie en integratie hangen nauw samen met onder andere beleid op het gebied van kansenongelijkheid, bestaanszekerheid, onderwijs en afstand tot de arbeidsmarkt.

Situatie & realisatie huidig beleid

Knelpunt bij het behalen van de doelstellingen voor diversiteit of discriminatie in de huidige periode is de verhouding tussen de ambities en de beperkte capaciteit bij de afdeling Diversiteit. Daarnaast is het lastig vast te stellen in welke mate de gemeentelijke inspanningen bijdragen aan de realisatie van deze algemene maatschappelijke doelstellingen op dit thema. De afgelopen jaren zijn de doelstellingen voor de Amsterdamse aanpak statushouders voor uitstroom uit de uitkering bereikt. Door de gerealiseerde en geplande bezuinigingen op de Amsterdamse aanpak statushouders moet de caseload van klantbegeleiders de komende jaren omhoog. De lage caseload is een van de belangrijkste succeselementen van de aanpak van het huidige beleid. De vraag is of bij verdere bezuinigingen de opgebouwde aanpak bestendigd kan blijven en de doelstellingen van de aanpak nog kunnen worden bereikt.

Beleid op dit vraagstuk hangt samen met beleid op:

Toegang tot wonen

Afstand tot arbeidsmarkt

Bestaanszekerheid

Kansenongelijkheid

Onderwijs

Zuidoost, Nieuw-West en Noord

Toegankelijke dienstverlening

Democratie en participatie

Beleidsruimte & afhankelijkheden andere overheden

Op het gebied van discriminatie heeft de gemeente de wettelijke verplichting om een antidiscriminatievoorziening te faciliteren. Dit is een voorziening waar slachtoffers van discriminatie terecht kunnen voor het melden van discriminatie. De voorziening biedt onafhankelijke bijstand en registreert deze meldingen.

Landelijk worden de voorbereidingen getroffen voor de wet Toezicht Gelijke kansen bij werving en selectie.

Ook de wet goed verhuurderschap is in voorbereiding op landelijk niveau.

Wet inburgering (Wi) 2013 en Wi 2021 voor statushouders en gezinsmigranten. Met de invoering van Wi 2021 komt de regie voor inburgering te liggen bij de gemeente. Bij Wi 2013 ligt de regie bij de inburgeraar. Het nieuwe stelsel geldt voor inburgeraars die vanaf de inwerkingtreding van Wi 2021 een inburgeringsplicht hebben. Inburgeraars van voor deze datum vallen onder het oude stelsel van Wi 2013.

Vanaf 2020 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de duurzame en integrale aanpak van laaggeletterden (in het kader van de wet educatie beroepsonderwijs). Beleidsontwikkeling, uitvoering en monitoring zijn hier onderdeel van.

Mate van invloed van gemeente

De gemeente heeft mogelijkheden om de uitkomsten te beïnvloeden, maar externe factoren en partijen hebben grotere invloed.

Externe factoren die invloed begrenzen

Bij het tegengaan van discriminatie door individuen wordt de invloed van de gemeente beperkt door het ontbreken van handhavende bevoegdheden.

Bij het tegengaan van discriminatie door individuen is de invloed van de gemeente beperkt door de factor tijd. Het is een langdurig proces om als overheid het gedrag en de overtuigingen van individuen te beïnvloeden en te veranderen.

Bij het bevorderen van integratie speelt mee dat sommige groepen lastig te bereiken zijn. Dit kan komen door het 'gesloten' karakter van gemeenschappen of door wantrouwen dat sommige groepen hebben tegenover de overheid.

Op het gebied van laaggeletterdheid kunnen de basisvaardigheden waarmee mensen het onderwijs uitstromen en het beeld dat zij daar zelf van hebben een rol spelen.

De verscheidenheid en onvoorspelbaarheid van migratie zijn van invloed op de wijze waarop de gemeente kan om gaan met integratievraagstukken.

Schaarstes die keuzes beïnvloeden

Keuzes op dit vraagstuk moeten in samenhang met keuzes op andere vraagstukken passen binnen de beperkingen van de beschikbare:

Arbeidskrachten voor de uitvoering

Belanghebbenden en belangen

Amsterdammers die te maken hebben met achterstelling en uitsluitingwillen gelijke kansen en een veilige leefomgeving.

Amsterdammerswillen niet gediscrimineerd worden.

De landelijke overheidwil met de wet 'toezicht gelijke kansen bij werving en selectie' werkzoekenden in Nederland gelijke kansen geven en benadeling op basis van geslacht, afkomst, levensovertuiging of kinderwens, tegengaan en met de wet 'goed verhuurderschap' discriminatie op de woningmarkt tegengaan.

Nieuwe Amsterdammers (statushouders en gezinsmigranten)willen meedoen in de Nederlandse samenleving. Voor naturalisatie is voldoen aan de wet inburgering een eis.

Laaggeletterdenwillen volwaardig meedoen, hun basisvaardigheden versterken en hebben behoefte aan begrijpelijke communicatie.

Doelen

Het tegengaan van discriminatie en faciliteren van de emancipatie van groepen die te maken hebben met achterstelling en uitsluiting.

Het versterken van de Verbonden Stad door het stimuleren van dialoog en ontmoeting tussen verschillende groepen Amsterdammers. Het vergroten van bewustzijn en acceptatie van Amsterdammers over de veelkleurige en meerstemmige geschiedenis van Amsterdam en haar inwoners.

Taal en werk zijn de sleutel tot integratie en daarmee tot zelfstandig functioneren in de Nederlandse samenleving.

Maatregelen

Met het antidiscriminatiebeleid gaan we discriminatie tegen door normstellende activiteiten, het verhogen van de meldingsbereidheid, een toolkit voor maatschappelijke organisaties, een publiekscampagne, vergroten van zichtbaarheid, educatie en voorlichting.

Het Regenboogbeleid is gericht op de acceptatie en emancipatie van lhbtiq+ personen, in het bijzonder transgender personen en bi-culturele lhbtiq+’ers. Onder andere door de realisatie van het transhuis en het regenbooghuis. Met de nota gendergelijkheid werken we aan de emancipatie, financiële gelijkheid en veiligheid van vrouwen, onder andere door het realiseren van de vrouwenrechtswinkel.

Taaloffensief gericht op basisvaardigheden (taal, rekenen, digitale vaardigheden), Amsterdams Taalakkoord en Taal op de werkvloer.

Amsterdamse aanpak statushouders: specialistische en intensieve begeleiding naar werk en opleiding en ondersteuning bij inburgering. Vanaf 2022 is inburgering integraal onderdeel van de aanpak statushouders, door de invoering van de Wi 2021. Vanaf 2022 is de gemeente ook verantwoordelijk voor aanpak gezinsmigranten.

Links naar relevante documenten

Beleidsbrief diversiteit en inclusiviteit 2018

In de beleidsbrief diversiteit en inclusiviteit staat het beleid van de gemeente Amsterdam op de onderwerpen diversiteit, verbonden stad, gedeelde geschiedenis, emancipatie en antidiscriminatie voor de periode 2018-2022 beschreven.

Voortgangsbrief Diversiteit 2022

In de voortgangsbrief 2022 wordt teruggeblikt op de belangrijkste resultaten en mijlpalen van 2021 en worden de belangrijkste prioriteiten voor 2022 toegelicht.

RIB Uitwerking nieuwe inburgeringsstelsel statushouders

Met deze brief informeert het college over hoe de inburgering er vanaf 2022 in Amsterdam uitziet.

Beleidskader Vluchtelingen 2019-2022

In het beleidskader vluchtelingen is de integrale aanpak vluchtelingen en asielzoekers uiteengezet, van azc tot landing in de wijk.

Uitvoeringsplan Taaloffensief + Amsterdams Taalakkoord

In het uitvoeringsplan is uitgewerkt hoe het aanbod om taal-, reken- en digitale vaardigheden te vergroten inspeelt op het vergroten van mogelijkheden voor alle Amsterdammers.

Vergelijk keuzes

Klik op de keuzes om deze naast elkaar te vergelijken

Keuze A

Focus op monitoring en handhaving op discriminatie, racisme en inburgering

Doelen

Verminderen van het aantal incidenten van discriminatie op straat en de arbeids- en woningmarkt.

Vergroten van de meldingsbereidheid van slachtoffers van discriminatie.

Verbeteren van de naleving van de wet- en regelgeving op inburgering en taal.

Aanpak

In beeld brengen waar het niet goed gaat, overtreders waar nodig en mogelijk aanpakken.

Bekijk belangrijkste maatregelen

Verberg belangrijkste maatregelen

Eenduidige registratie discriminatie en lokale integrale aanpak

Gemeente, politie en meldpunt discriminatie regio Amsterdam (MDRA) maken afspraken over het in beeld krijgen van locaties, aantallen en soort discriminatie incidenten door deze op eenduidige wijze te registreren. We nemen de voedingsbodem weg door een lokale, integrale aanpak van daders van discriminatie met politie, stadsdelen, jongerenwerk, maatschappelijke organisaties, onderwijsinstellingen.

Meer investeren in de Regenboogveiligheidsalliantie

Meer investeren in de regenboogveiligheidsalliantie (RVA). Het doel is om gezamenlijk interventies te formuleren die de veiligheid van de regenbooggemeenschap in de openbare ruimte vergroten en geweldsincidenten te voorkomen.

Bestrijden discriminatie op de stage- arbeids- en woningmarkt

De gemeente bestrijdt discriminatie actief op allerlei terreinen in de stad, zoals de woningmarkt, de arbeidsmarkt en de stagemarkt, in samenwerking met instellingen en (maatschappelijke) organisaties.

Geen extra inspanningen op inburgering en taal maar handhaven eisen en verplichtingen

Het strenger naleven van bestaande wetgeving op het gebied van inburgering en taal en sanctioneren wanneer hier niet aan wordt voldaan.

Bekijk voor- en tegenargumenten

Verberg voor- en tegenargumenten

Voor

Door te handhaven op de afspraken die in Amsterdam gelden op het gebied van discriminatie en integratie stelt de gemeente een duidelijke norm.

Om gericht in te grijpen waar het niet goed gaat is een betere informatiepositie over discriminatie een voorwaarde. Hier dragen eenduidige registratie en het versterken van de RVA aan bij. Met een lokale en integrale aanpak van daders van discriminatie krijgen we daders sneller in beeld, maken we maatwerk mogelijk en vergroten we het handelingsrepertoire van de opvolging van incidenten.

De inwerkingtreding van nieuwe wetgeving vergroot de mogelijkheden van de gemeente om discriminatie tegen te gaan op de woning- arbeids- en stagemarkt. De wet Toezicht Gelijke kansen bij werving en selectie dwingt bedrijven om gelijke kansen te bieden aan sollicitanten en stagiaires. Met de wet Goed Verhuurderschap kan door de gemeente gehandhaafd worden op discriminatie van huurders.

Door toezicht en handhaving van wet- en regelgeving op het gebied van inburgering en taal worden voorzieningen alleen ingezet voor inwoners die daar volgens de wet recht op hebben. De gemeente blijft door verder geen extra inspanningen te leveren binnen de financiële kaders van het Rijk en hoeft op hierop geen eigen middelen in te zetten.

Tegen

De handelingsmogelijkheden van de gemeente op het gebied van repressie en handhaving zijn beperkt.

Bij het organiseren van eenduidige registratie van discriminatie, een sterke RVA en een lokale en integrale aanpak van daders van discriminatie heeft de gemeente voornamelijk een aanjagende rol en zijn we afhankelijk van onze partners. Dit maakt de gemeentelijke slagkracht beperkt.

De gemeente heeft geen handhavende bevoegdheid bij discriminatie op de arbeids- en stagemarkt en is hiervoor afhankelijk van de Inspectie SZW. Voor het handhaven van de wet Goed Verhuurderschap heeft de gemeente extra middelen nodig omdat het handhaven op discriminatie bij de selectie van huurders anders ten koste gaat van handhaving op andere terreinen als woonfraude, toeristische verhuur.

Door in te zetten op strikte handhaving op grond van inburgering en taal, lopen we de kans dat burgers in de knel komen. De aannames waarop (nationale) wet- en regelgeving op dit gebied zijn gebaseerd kloppen niet altijd, blijkt uit evaluaties. Om de integratie te slagen, moet de gemeente de menselijke maat meenemen in uitvoering van wet- en regelgeving.

Bekijk links naar relevante documenten

Verberg links naar relevante documenten

Bekijk financiële informatie

Verberg financiële informatie

Impact van maatregelen op gemeentefinanciën

Deze keuze heeft (nog nader te bepalen) financiële impact t.o.v. de meerjarenbegroting. Toelichting beschikbaar door te klikken op "Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën"

Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën

Keuze B

Focus op ondersteuning van groepen die worden achtergesteld of uitgesloten.

Doelen

Vergroten van de kansen van groepen die te maken hebben met achterstelling of uitsluiting.

Verminderen van discriminatie door individuen en organisaties.

Vergroten van het bewustzijn over discriminatie bij Amsterdammers en organisaties.

Aanpak

Versterken groepen die worden achtergesteld/uitgesloten dmv preventie, emancipatie, normstelling.

Bekijk belangrijkste maatregelen

Verberg belangrijkste maatregelen

Stellen van de norm tegen discriminatie en verhogen van bewustzijn hierover

Het creëren van bewustwording rondom discriminatie en het stellen van de norm dat discriminatie in Amsterdam niet kan, door campagnes en educatie over onder andere discriminatie en koloniaal verleden, door het ondersteunen van slachtoffers en verhogen van de meldingsbereidheid.

Faciliteren van emanciperende krachten

Het faciliteren van emanciperende krachten in de stad: financieren van organisaties die zich inzetten voor groepen die te maken hebben met achterstelling of uitsluiting en het investeren in veilige plekken voor groepen die dat nodig hebben.

Tegengaan van institutionele discriminatie

Actief aan de slag met de aanpak van institutionele discriminatie, in de eigen organisatie en in instellingen en organisaties in de stad.

Intensieve (maatwerk) begeleiding op het gebied van inburgering en taal

We bieden maatwerk bij de intensieve begeleiding van nieuwkomers naar werk en ondersteunen nieuwkomers en laaggeletterden actief bij inburgering en het leren van de Nederlandse taal.

Bekijk voor- en tegenargumenten

Verberg voor- en tegenargumenten

Voor

Zowel het stellen van een norm tegen discriminatie als het creëren van bewustwording met behulp van educatie is bewezen effectief. Ze hebben sterke invloed op het gedrag van mensen. Mensen internaliseren normen als zij zich identificeren met een groep die de sociale normen aanhangt.

Door ongelijk te investeren in groepen die achtergesteld zijn, verminderen we verschillen tussen Amsterdammers. Door organisaties te faciliteren, zorgen we dat Amsterdammers een stap kunnen maken in hun eigen emancipatieproces. Hierdoor hoeven zij geen gebruik te maken van dure overheidsvoorzieningen en worden zij zelfredzamer.

Met de aanpak van institutionele discriminatie ontstaat de mogelijkheid om een grote impact op langere termijn te creëren, omdat het probleem bij de wortel wordt aangepakt. Het is een kans om met partners structurele discriminatie en uitsluiting tegen te gaan.

Verschillende maatschappelijke kosten-batenanalyses hebben laten zien dat extra investeren in verschillende migrantengroepen, o.a. met een doelgroepgerichte aanpak op het gebied van inburgering en taal (bijvoorbeeld de Amsterdamse aanpak statushouders), direct en op termijn tot persoonlijke-, maatschappelijke- én gemeentelijke baten leidt.

Tegen

Het stellen van een sociale norm als overheid kan als belerend worden gezien.

Doelgroepenbeleid kan weerstand oproepen bij groepen die ofwel zelf ook last hebben van ongelijkheid ofwel de bestaande ongelijkheid niet als een (groot) probleem ervaren.

De aanpak van institutionele discriminatie is complex en kost tijd. Maatregelen kunnen weerstand in de samenleving oproepen vanwege het normerende karakter en omdat de overheid het zelf ook niet perfect doet. Ook zijn Rijk, politie en justitie voor een deel aan zet om institutionele discriminatie tegen te gaan en dus ligt een deel van de oplossing buiten de invloedssfeer van de gemeente.

Op korte termijn vraagt het actief begeleiden van migrantengroepen, nieuwkomers en laaggeletterden een grote investering die zich pas later terugbetaalt.

Bekijk links naar relevante documenten

Verberg links naar relevante documenten

Kosten- en batenanalyses investering migrantengroepen.

Kennisplatform Integratie en Samenleving: Wat werkt in de aanpak van Institutioneel Racisme.

Kennisplatform Integratie en Samenleving: wat werkt bij het verminderen van discriminatie

Bekijk financiële informatie

Verberg financiële informatie

Impact van maatregelen op gemeentefinanciën

Deze keuze heeft (nog nader te bepalen) financiële impact t.o.v. de meerjarenbegroting. Toelichting beschikbaar door te klikken op "Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën"

Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën

Keuze C

Focus op vergroten van zelf- en samenredzaamheid en gemeenschapszin.

Doelen

Vergroten van gemeenschapszin onder alle Amsterdammers.

Vergroten van de zelf- en samenredzaamheid van Amsterdammers en nieuwkomers.

Aanpak

Uitgaan van de eigen verantwoordelijkheid van Amsterdammers om achterstelling/uitsluiting tegen te gaan.

Bekijk belangrijkste maatregelen

Verberg belangrijkste maatregelen

Ondersteunen initiatieven gericht op verbinding en ontmoeting

We stimuleren gemeenschapszin door het financieel ondersteunen van culturele en maatschappelijke initiatieven die gericht zijn op het creëren van verbinding en ontmoeting tussen inwoners.

Aanspreken eigen verantwoordelijkheid

We roepen Amsterdammers op eigen verantwoordelijkheid te nemen en elkaar te helpen. We benadrukken in onze communicatie het belang van zelf- en samenredzaamheid vanuit de kernwaarde van een vrij en tolerant Amsterdam.

Uitvoeren wettelijke plicht MDRA

Op het gebied van het actief tegengaan van discriminatie voeren we alleen onze wettelijke taak uit: het faciliteren van een meldpunt discriminatie (MDRA). We gaan uit van zelf- en samenredzaamheid en voeren geen extra activiteiten uit op het gebied van preventie en emancipatie.

Geen extra inspanningen op inburgering en taal, naast wettelijke verplichting

We voeren wetgeving op het gebied van inburgering en taal uit zonder extra inspanningen, en gaan uit van de eigen verantwoordelijkheid van inburgeraars en Amsterdammers om de inburgering te laten slagen.

Bekijk voor- en tegenargumenten

Verberg voor- en tegenargumenten

Voor

Het vergroten van gemeenschapszin onder een brede groep inwoners is bewezen effectief in het tegengaan van polarisatie.

Het stellen van de norm van samenleven in verscheidenheid draagt bij aan de beeldvorming van Amsterdam als vrijzinnige en tolerante stad. Dit heeft een positieve invloed op de nationale en internationale uitstraling van Amsterdam.

De gemeente blijft door geen extra inzet te leveren bij het tegengaan van discriminatie binnen de financiële kaders van het Rijk en hoeft op hierop geen eigen middelen in te zetten.

De gemeente blijft door geen extra inspanningen te leveren op inburgering en taal binnen de financiële kaders van het Rijk en hoeft op hierop geen eigen middelen in te zetten.

Tegen

De overheid heeft een beperkte rol in het creëren van verbinding en ontmoeting tussen inwoners.

Het benadrukken van de beeldvorming van Amsterdam als vrijzinnige en tolerante stad zonder hier concrete acties aan te verbinden is beperkt effectief.

Het meldpunt discriminatie biedt slachtoffers gelegenheid om incidenten van discriminatie te melden, monitort deze cijfers en kan nazorg bieden aan slachtoffers, maar heeft geen rol in de preventie van discriminatie en de emancipatie van groepen die te maken hebben met uitsluiting en achterstelling. Zonder preventie en emancipatie zal het aantal incidenten van discriminatie niet omlaag gaan.

Door alleen landelijk wetgeving op het gebied van inburgering en taal uit te voeren is er weinig ruimte voor maatwerk en intensieve begeleiding. Dit vraagt zelfredzaamheid en financiële inzet van migrantengroepen om hun weg te vinden, hetgeen vaak niet zelfstandig lukt. Dit kan op langere termijn leiden tot extra laaggeletterdheid, minder participatie, meer complexe zorgvragen en isolatie.

Bekijk links naar relevante documenten

Verberg links naar relevante documenten

Kennisplatform Integratie en Samenleving: theorieen en aanpak polarisatie.

Bekijk financiële informatie

Verberg financiële informatie

Impact van maatregelen op gemeentefinanciën

Deze keuze heeft (nog nader te bepalen) financiële impact t.o.v. de meerjarenbegroting. Toelichting beschikbaar door te klikken op "Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën"

Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën

Financiële informatie: de bedragen zijn de absolute financiële behoeften. Het is onbekend wat er al in de meerjarenbegroting 2022-2025 is opgenomen. De bedragen zijn een hoog-over indicatie ter ondersteuning van gesprekken over de verschillende mogelijkheden op dit dossier. Dit kan zonder verdere uitwerking niet in beleidsplannen opgenomen worden. Om de onderbouwing van de inschattingen te zien - klik op "Bekijk financiële informatie per maatregel"