Kansenongelijkheid

Hoe wil de gemeente een rol spelen bij het tegengaan van kansenongelijkheid tussen Amsterdammers?

Ongelijkheid gaat over, een door het systeem, omgeving of instituties gevormd verschil in mogelijkheden om volwaardig - volgens de capaciteiten die men heeft - te participeren in de samenleving, en tot het gebruiken van voorzieningen die participatie kunnen bevorderen. Ongelijkheid in bijvoorbeeld bestaanszekerheid, woonsituatie of gezondheid (ongelijke uitkomsten) kan van invloed zijn op de mogelijkheden van individuen om doelen te realiseren (ongelijke kansen). Sociale en economische verschillen en migratieachtergrond zijn hier nog te vaak van invloed op. Ongelijkheid is ongelijk verdeeld over de stad en in het bijzonder zichtbaar in Zuidoost, Nieuw-West en Noord. Voor het aanpakken van ongelijkheid is een domeinoverstijgende aanpak nodig en is inzet vanuit het Rijk cruciaal.

Situatie & realisatie huidig beleid

Het bestrijden van kansenongelijkeid is een complex en fundamenteel vraagstuk. Het vraagt langdurige structurele inzet van iedereen. Het Rijk, de gemeente, maatschappelijke partners en het bedrijfsleven. De laatste raadsbrief en infographic schetsen een goed beeld. Denk bijvoorbeeld aan de inzet van de buurtteams, de Brede Brugklasbonus en Familiescholen, de aanpak vroegsignalering en Gezonde en Kansrijke Start. Nog te vaak bepalen economische en sociale verschillen de mogelijkheden die Amsterdammers hebben zich te ontwikkelen. Het duurt vermoedelijk nog jaren voordat kansen overal gelijk zijn en mensen geen drempels meer ondervinden vanwege hun achtergrond.

Beleid op dit vraagstuk hangt samen met beleid op:

Toegang tot wonen

Afstand tot arbeidsmarkt

Bestaanszekerheid

Onderwijs

Gezondheid

Zuidoost, Nieuw-West en Noord

Wmo en Jeugdzorg

Discriminatie en integratie

Toegankelijke dienstverlening

Beleidsruimte & afhankelijkheden andere overheden

De gemeente is afhankelijk van het Rijk voor de vergoeding voor ouders van de kinderopvang, de wijze waarop het Rijk invulling geeft aan de verbetering van de overgang van basis- naar voortgezet onderwijs en brede brugklassen, de wijze waarop het Rijk investeert in onderwijskwaliteit en het wegwerken van schoolverschillen en lerarentekorten.

De gemeente is afhankelijk van het Rijk om onder andere een frisdranktaks in te voeren, preventie en gezondheidsbevordering op te nemen in de opdracht van zorgwetten en wettelijke handvatten te bieden om een gezonde voedselomgeving te bevorderen.

De gemeente is afhankelijk van het Rijk in hoeverre zij de aanbevelingen vanuit de commissie Borstlap opvolgt, de wijze waarop zij de bestaanszekerheid herstelt, hoe en vanaf welke leeftijd zij de kostendelersnorm afschaft en hoe het Rijk omgaat met de Participatiewet en de budgetaire ruimte die zij creëert voor re-integratie.

De gemeente is afhankelijk van het Rijk wat betreft de afschaffing van de verhuurdersheffing en de manier waarop hierdoor ruimte wordt gecreëert voor investeringsmogelijkheden van corporaties, betaalbare woningen en doorstroom. Ook is de gemeente afhankelijk van het Rijk voor het borgen van betaalbaarheid van de bestaande voorraad en het opvolgen van de adviezen vanuit commissie Ter Haar.

De gemeente is afhankelijk van het Rijk wat betreft de mate waarin zij investeert in het Nationaal Herstel- en Perspectiefprogramma Leefbaarheid en Veiligheid in 16 stedelijke vernieuwingsgebieden en of de Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek wordt uitgebreid.

Mate van invloed van gemeente

De gemeente heeft mogelijkheden om de uitkomsten te beinvloeden, maar externe factoren en partijen hebben grotere invloed.

Externe factoren die invloed begrenzen

Ongelijkheid kent structurele oorzaken die onder andere voortkomen uit landelijke wetten en regels. Deze 'systeembarrières' vergroten kansenongelijkheid en liggen op het vlak van onder andere onderwijs, gezondheid, werk en inkomen en wonen. Zie ook afhankelijkheden andere overheden.

De toegankelijkheid van de woningmarkt staat onder druk. Wonen in Amsterdam is voor steeds meer bewoners onbetaalbaar en onhaalbaar. Dit heeft eveneens gevolgen voor de arbeidsmarkt. Doordat voor de afstand en kosten woon-werkverkeer toenemen, hebben werkgevers steeds meer moeite personeel te vinden, wat leidt tot tekorten in cruciale sectoren.

Globalisering zorgt veelal voor toenemende welvaart, maar niet iedereen profiteert hier in gelijke mate van. Globalisering leidt enerzijds tot hogere productie met meer kennisbanen, maar anderzijds tot baanonzekerheid en de kans op toenemende inkomensongelijkheid.

Schaarstes die keuzes beïnvloeden

Keuzes op dit vraagstuk moeten in samenhang met keuzes op andere vraagstukken passen binnen de beperkingen van de beschikbare:

Arbeidskrachten voor de uitvoering Fysieke ruimte boven de grond Investeringsruimte van de gemeente

Belanghebbenden en belangen

Amsterdammers van alle inkomensgroepen, opleidingsniveaus en typen migratie-achtergrondwillen in Amsterdam kunnen wonen en de kans krijgen zich te ontwikkelen tot wie men kan of wil zijn.

Maatschappelijke partners zoals scholen, schoolbesturen, welzijn, zorgwillen de mogelijkheid krijgen en benutten een bijdrage te leveren aan het bieden van kansen aan Amsterdammers die dat nodig hebben. Ze willen hierin gefaciliteerd worden en willen coalities smeden om hun doelen te bereiken.

Ondernemerswillen de doelen van hun bedrijf bereiken. Hiervoor hebben ze ruimte en personeel nodig. Ondernemers kunnen sociale impact maken door het creëren van werkgelegenheid, onder andere voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Rijksoverheidwil dat iedereen in Nederland een goed bestaan verdient en mee kan doen. Dit begint bij het bieden van dezelfde kansen aan alle kinderen, jongeren en studenten om zich te ontwikkelen en ontplooien. Ook wil het kabinet inzetten op het verkleinen van onder andere de kloof op de arbeidsmarkt en werken aan een samenleving waar iedereen zichzelf kan zijn.

Doelen

Tegengaan en verminderen van kansenongelijkheid in Amsterdam.

Gerichter inzetten van middelen en capaciteit. Ongelijk investeren voor gelijke kansen. We investeren in Amsterdammers die het het hardst nodig hebben en in een kwetsbare positie verkeren.

Betere landelijke wet- en regelgeving om kansenongelijkheid aan te pakken.

Maatregelen

Integrale domeinoverstijgende aanpak gericht op alle leeftijdsgroepen. Vanuit bestaande middelen (geen aparte programmagelden) ongelijk investeren voor gelijke kansen voor die groepen en gebieden die het het hardst nodig hebben.

Integrale gebiedsgerichte aanpak via onder andere de masterplannen Nieuw-West en Zuidoost en aanpak Noord. Verschuiving inzet van capaciteit en middelen naar kwetsbare gebieden ten opzichte van andere gebieden.

Inzet op preventie van ongelijkheid bij Amsterdammers en bewustwording van professionals dat ongelijkheid cumuleert over levensdomeinen en fasen heen en het aanpakken een integrale aanpak vereist.

Stevige lobby richting Rijksoverheid om systeembarrières fundamenteel aan te pakken.

Links naar relevante documenten

Raadsbrief juni 2021 en infographic

Met de raadsbrief laat het college van B en W de maatschappelijke urgentie van het vraagstuk zien en hoe de coronacrisis de ongelijkheid heeft vergroot. In de brief staat de gemeentelijke inzet en wat er nodig is vanuit het Rijk om ongelijkheid structureel tegen te gaan.

Raadsbrief oktober 2020

Voortgangsbrief over de door B en W genomen stappen en resultaten.

G4 achtergrondrapport kansenongelijkheid

De G4 bestrijdt kansenongelijkongelijkheid met verschillende gemeentelijke programma's. Uit onderzoek blijkt dat ongelijkheid structurele oorzaken kent, onder andere vanuit landelijke wet- en regelgeving. Het G4 voorstel laat benodigde systeemaanpassingen zien om kansenongelijkheid structureel aan te pakken.

Kenniscentrum Ongelijkheid

Het Kenniscentrum Ongelijkheid heeft tot doel ongelijkheid in de MRA en in het bijzonder de cumulatie van ongelijkheid over levensdomeinen en fasen heen te beschrijven, begrijpen en aan te pakken. Het is een netwerkorganisatie waarin onderzoekers en maatschappelijke partners participeren in onderzoekssamenwerkingen.

Omgevingsvisie Amsterdam, de menselijke metropool

De omgevingsvisie bouwt voort op eerdere beleidsinzet, maar formuleert op een aantal punten een aangepast ruimtelijke koers. Die is gericht op onder andere het tegengaan van negatieve effecten van ongelijkheid en bevorderen van een leefbare stad.

Dashboard Ongelijkheid (concept)

Het dashboard schetst een beeld van de mate van ongelijkheid in de stad. In het dashboard zijn verschillende indicatoren opgenomen waarbij we kijken naar verschillen tussen groepen en gebieden. Het biedt een startpunt voor een gesprek over de ongelijkheid in de stad.

Vergelijk keuzes

Klik op de keuzes om deze naast elkaar te vergelijken

Keuze A

Beperkte rol gemeente in tegengaan (kansen)ongelijkheid

Doelen

Ruimte creëren waardoor bewoners zelf het initiatief kunnen nemen en hen waar nodig ondersteunen.

Het faciliteren van een maatschappelijk middenveld waarin inwoners zichzelf kunnen ontwikkelen.

Creëren van gelijk speelveld in heel Amsterdam.

Aanpak

Faciliteren en activeren van bewoners en maatschappelijke partners. Initiatief vanuit samenleving.

Bekijk belangrijkste maatregelen

Verberg belangrijkste maatregelen

Faciliteren en activeren maatschappelijk veld

Faciliteren en activeren van maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven. Gemeente werkt actief samen met (maatschappelijke) partners. Geen specifieke aanpak voor doelgroepen. Voornamelijk generieke inzet.

Passende zorg en informatievoorziening

Passende zorg voor niet-zelfredzame Amsterdammers met een beperking, chronische ziekte of psychosociale problemen bieden. Algemene informatievoorziening gezondheidsrisico’s.

Opgroeien

Generieke inzet op jeugd. In elke buurt investeer je gelijk, goed onderwijs voor iedereen en gelijke kwaliteit (maatschappelijke) voorzieningen. Geen aanvullende extra inzet om achterstanden van bepaalde groepen te verminderen. Jongeren meer ruimte geven voor eigen initiatief.

Uitvoeren wettelijke taken wonen en onderwijshuisvesting

Uitvoeren wettelijke taken met betrekking tot wonen en onderwijshuisvesting. Alleen verplichte groepen (wet en taakstelling) voorrang geven voor sociale huur. Prestatieafspraken met corporaties over de sociale huurvoorraad. Verdeling en toetsing voorrang beroepsgroepen via corporaties en/of werkgever.

Bekijk voor- en tegenargumenten

Verberg voor- en tegenargumenten

Voor

Meer eigenaarschap Amsterdammers en maatschappelijk middenveld. Vertrouwen op kennis en kunde maatschappelijk middenveld.

Mate van maakbaarheid van de samenleving door de overheid is beperkt. Initiatief van maatschappelijk middenveld en bewoners is essentieel in aanpak.

Door een minder sturende rol als overheid te hebben, ontstaat er ruimte voor partijen zelf het initiatief te nemen.

Minder kosten op korte termijn.

Tegen

Door geen inzet te plegen tegen kansenongelijkheid, kan de indruk ontstaan dat het bestuur ongelijke kansen ontkent waardoor de kloof tussen bewoner en overheid toeneemt.

Door geen intensieve inzet te plegen tegen (kansen)ongelijkheid, vergroot de ongelijkheid en segregatie in de stad zich nog verder.

Bekijk links naar relevante documenten

Verberg links naar relevante documenten

Bekijk financiële informatie

Verberg financiële informatie

Impact van maatregelen op gemeentefinanciën

De impact op de gemeentefinanciën is niet gekwantificeerd. Er is geen toelichting beschikbaar.

Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën

Keuze B

Integrale inzet gericht op gelijke kansen voor de jeugd

Doelen

Verminderen en voorkomen intergenerationele ongelijkheid.

Verhogen laagdrempeligheid en toegankelijkheid dienstverlening voor gezinnen.

Betere landelijke wet- en regelgeving om kansenongelijkheid voor jeugdigen aan te pakken.

Aanpak

Ongelijk investeren, integrale aanpak voor de jeugd, aanpakken systeembarrieres met Rijk.

Bekijk belangrijkste maatregelen

Verberg belangrijkste maatregelen

Opgroeien zonder financiele beperkingen

Intensieve inzet om de bestaanszekerheid van gezinnen en jongeren te ondersteunen door onder andere uitgebreide kindregelingen, aanpak jeugdwerkloosheid en tegengaan stagediscriminatie, aanpak (onder andere financiële) laaggeletterdheid ouders en schuldenaanpak jongeren. Inzetten op laagdrempelige en toegankelijke voorzieningen voor gezinnen, zoals uitbreiden familiescholen.

Gezond opgroeien

Integrale aanpak om gezondheidsachterstanden en chronische stress bij kinderen te voorkomen. Versterken programma Gezonde en Kansrijke Start, gezonde scholen, sport- en beweeg- en cultuurprogramma’s. Aanbod voedselbanken gezonder maken. We verhogen de toegankelijkheid van de voorzieningen door onder andere inzet van ervaringsdeskundigen.

Kansrijk opgroeien

Integrale aanpak door inzet op preventie, veilige thuisomgeving, laagdrempelige Ouder-Kindteams, vve vanaf 2 jaar, Kansenaanpak PO/VO, PIEK aanpak, aanpak lerarentekort, MBO agenda en Positief Perspectief. Inzet jongerenwerk op school. Doorgaan met Kenniscentrum met focus op jeugd. Focus op meest kwetsbare gebieden en groepen, ook bij maatschappelijke voorzieningen.

Opgroeien in veilige en prettige omgeving

Toegang tot betaalbare en passende woningen voor gezinnen en alleenstaande ouders, gemengde wijken met goede voorzieningen voor gezinnen, mogelijk maken van wooncarrière in eigen stadsdeel voor jongeren in NW en ZO, voortzetten Amsterdammerschap in het Onderwijs. Openbare ruimte die kinderen uitnodigt tot spelen.

Bekijk voor- en tegenargumenten

Verberg voor- en tegenargumenten

Voor

Uit onderzoek blijkt dat vroeg investeren de meeste impact heeft. Door vroegtijdig preventief te investeren in de jeugd, gaan we (kansen)ongelijkheid efficient tegen.

Heldere afbakening doelgroep. Door te focussen op één doelgroep, kunnen we meer effect bereiken. Snellere en concretere resultaten.

Door vroegtijdig te investeren, voorkomen we dat geen talent onbenut blijft van de nieuwe generatie werkenden.

Tegen

De focus op kinderen kan de indruk wekken dat kansenongelijkheid bij de andere groepen niet bestaat.

De focus op kinderen kan er voor zorgen dat er onvoldoende oog is voor ongelijkheid bij volwassen, waardoor de ongelijkheid voor die groep vergroot.

Bekijk links naar relevante documenten

Verberg links naar relevante documenten

Bekijk financiële informatie

Verberg financiële informatie

Impact van maatregelen op gemeentefinanciën

De impact op de gemeentefinanciën is niet gekwantificeerd. Toelichting beschikbaar door te klikken op "Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën"

Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën

Keuze C

Integrale inzet op gelijke kansen voor iedereen

Doelen

Verminderen cumulatie van (kansen)ongelijkheid gedurende gehele levensloop voor alle Amsterdammers.

Verhogen toegankelijkheid dienstverlening voor Amsterdammers in kwetsbare positie.

Betere landelijke wet- en regelgeving om kansenongelijkheid voor alle leeftijden aan te pakken.

Aanpak

Ongelijk investeren, integrale aanpak alle leeftijdsgroepen, aanpakken systeembarrières met Rijk.

Bekijk belangrijkste maatregelen

Verberg belangrijkste maatregelen

Gelijke kansen op werk en inkomen

Gelijke kansen op werk en inkomen vergroten door onder andere toegankelijke dienstverlening, armoede te voorkomen, voortzetten schuldhulpverleningsbeleid, arbeidsmarktdiscriminatie en (financiële) laaggeletterdheid aan te pakken, bestaanszekerheid van praktisch opgeleiden en werkende minima te vergroten, toeleiding naar duurzaam werk te vergroten en in te zetten op om- en bijscholing.

Gelijke kansen op gezondheid

Integrale preventieve aanpak om gezondheidsverschillen te verminderen voor mensen uit alle leeftijdsgroepen met kans op gezondheidsachterstanden. Inzet op versterken gezondheidsvaardigheden, een gezonde omgeving en bestaanszekerheid. Voortzetten van Gezonde en Kansrijke start, Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht, Amsterdam Vitaal en Gezond, Amsterdam Mentaal Gezond. Inzet ervaringsdeskundigen.

Gelijke kansen voor de jeugd

Integrale aanpak voor jeugd door inzet op preventie, Gezonde en Kansrijke start, veilige thuisomgeving en inrichten safe spaces, laagdrempelige Ouder-Kindteams, vve vanaf 2 jaar, Kansenaanpak PO/VO, PIEK aanpak, aanpak lerarentekort, MBO agenda en Positief Perspectief. Focus op meest kwetsbare gebieden en groepen, ook bij investering in maatschappelijke voorzieningen. Kenniscentrum voortzetten.

Ongedeelde stad

Ongedeelde stad bevorderen door integrale aanpak voor een gemengde woningvoorraad (inclusief voldoende betaalbare woningen en voorrang essentiële beroepen en kwetsbare groepen) en investing in maatschappelijke voorzieningen in alle gebieden, ruimte voor ontmoeting. Tegengaan woningmarktdiscriminatie.

Bekijk voor- en tegenargumenten

Verberg voor- en tegenargumenten

Voor

Uit onderzoek blijkt dat kansenongelijkheid zich manifesteert over de levensloop en levensdomeinen heen en vooral tot uiting komt bij mensen met een praktische opleiding en migratieachtergrond. Om het effectief en structureel aan te pakken, is een integrale gebiedsgerichte domeinoverstijgende aanpak noodzakelijk.

Minder ongelijkheid in de stad waardoor geen individueel talent en maatschappelijk kapitaal verloren gaat.

Tegen

Aanpak gericht op alle leeftijdsgroepen vermindert focus waardoor risico bestaat dat middelen en inzet versnipperd worden ingezet en effectiviteit lager wordt.

Risico bestaat dat focus op Amsterdammers in kwetsbare positie leidt tot blinde vlekken voor andere groepen.

Langdurige investeringen nodig. Kwestie van lange adem.

Bekijk links naar relevante documenten

Verberg links naar relevante documenten

Bekijk financiële informatie

Verberg financiële informatie

Impact van maatregelen op gemeentefinanciën

De impact op de gemeentefinanciën is niet gekwantificeerd. Toelichting beschikbaar door te klikken op "Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën"

Klik voor meer detail over mogelijke impact op gemeentefinanciën

De impact op de gemeentefinanciën is niet gekwantificeerd. Er is een kwalitatieve toelichting beschikbaar door hierboven op "Bekijk financiële informatie per maatregel" te klikken.